Margaret Sanger – matka pigułki antykoncepcyjnej!

Poświęciła całe życie temu, aby kobiety w USA mogły świadomie decydować o tym, czy chcą być matkami, czy nie. Popularyzowała antykoncepcję. W latach 50. nawiązała kontakt z Gregorym Pinkusem, który za jej namową zajął się, skutecznie, stworzeniem doustnego środka antykoncepcyjnego.

Margaret – patronka antykoncepcji

Margaret Sanger (1879 – 1966) poświęciła całe życie temu, aby kobiety w USA mogły świadomie decydować o tym, czy chcą być matkami, czy nie. Propagowała antykoncepcję i wygłaszała o niej pogadanki, nawet wtedy, gdy zakazywało tego prawo i gdy nawet lekarze mieli ustawowy zakaz informowania pacjentek o tym, że w ogóle można się zabezpieczyć przed ciążą. Wiedza na temat antykoncepcji w czasach, gdy Sanger zaczynała swą działalność aktywistki na rzecz świadomego macierzyństwa, była znikoma. Ona sama swoją działalnością zmieniła Amerykę.

Uczyła kobiety o ich fizjologii i antykoncepcji, wydawała liczne publikacje na ten temat, doprowadziła też do tego, że w końcu lekarze mogli zapisywać kobietom środki antykoncepcyjne. Otworzyła pierwszą w USA klinikę planowania rodziny, dostała wielki grant od Rockefellera, powołała do życia Amerykańską Ligę Kontroli Urodzin, zainspirowała biologa Gregorego Pincusa do stworzenia pigułki antykoncepcyjnej, którą w latach 60. popularyzowała w Europie, Afryce i Azji, gdzie również pomagała zakładać kliniki planowania rodziny. Osiem razy trafiła do więzienia za swoją działaność.

Ameryka przełomu wieków

Margaret Higgins urodziła się w XIX wieku w purytańskiej Ameryce jako siódme z rzędu dziecko. Jej matka była oddaną katoliczką, która 18 razy zaszła w ciążę i urodziła jedenaścioro dzieci. Zaś jej ojciec był ateistą, popierał prawa wyborcze kobiet i dostęp do edukacji, a po śmierci matki zabronił dzieciom praktyk religijnych.

Sanger uczyła się w szkole pielęgniarskiej. Bardzo szybko zrozumiała, że nie będzie emancypacji, równouprawnienia kobiet, jeśli te wciąż będą narażone na liczne ciąże i rodzenie dzieci. Uważała, że kobiety potrzebują dobrego startu w życie, aby sobie w pełni z tym życiem poradzić, a nieświadome, przypadkowe, nieplanowane macierzyństwo stawia je z góry na przegranej pozycji. Głosiła też pogląd, że kobieta musi być świadoma swojej mocy płodzenia i musi mieć nad nią kontrolę, aby w pełni czerpać radość z relacji seksualnej.

Margaret Sanger, która była pielęgniarką z wykształcenia, podczas pracy w szpitalu słyszała kobietę, która, lecząc się po własnoręcznie przeprowadzonej aborcji, błagała lekarza o udzielenie informacji, jak zapobiec kolejnej ciąży. Lekarz „błyskotliwie” odpowiedział kobiecie: Powiedz mężowi, żeby spał na strychu. Po tym, jak tamta kobieta trzy miesiące później umarła, w wyniku kolejnej aborcji, Margaret podjęła się misji doprowadzenia do tego, aby antykoncepcja była dostępna na masową skalę. Postanowiła sama informować kobiety o tym, że mogą się zabezpieczać i propagowała różne sposoby antykoncepcji. Pisała o tym do prasy, wygłaszała pogadanki, rozdawała ulotki. Poczta odmówiła kolportowania jej czasopisma, w którym po raz pierwszy pojawił się termin 'kontrola urodzeń’ i skonfiskowała nakład, więc Sanger po prostu własnoręcznie rozdawała materiały edukacyjne.

Margaret Sanger na rzecz świadomego macierzyństwa

W 1912 roku, już jako mężatka i matka, zaczęła w jednej z nowojorskich gazet prowadzić rubrykę „Co każda dziewczyna powinna wiedzieć”. Opublikowała również broszurę o antykoncepcji skierowaną do kobiet pt.„Ograniczenie rodziny”, co wywołało wieki skandal, a ją samą narażało na aresztowanie, gdyż amerykańskie prawo zabraniało podawania informacji o antykoncepcji i wszelkie tego typu informacje klasyfikowało jako obsceniczne treści i sianie zgorszenia.

W 1914 roku zaczęła wydawać miesięcznik „The Woman Rebel” („Zbuntowana Kobieta” z mottem „Bez bogów, bez panów”), krytykujący instytucję małżeństwa („zdegenerowana instytucja”), czystość seksualną („obsceniczna pruderia”) a także propagujący wiedzę na temat fizjologii kobiety, antykoncepcji i kontroli urodzin. W tym roku został wydany nakaz aresztowania Sanger za naruszenie ustawy zakazującej publikacji „nieprzyzwoitych treści”. W tym czasie Sanger rozdystrybuowała ponad 100 tys. egzemplarzy wspomnianej broszury „Ograniczenie rodziny” poświęconej antykoncepcji.

W 1915 roku odwiedziła duńską klinikę planowania rodziny i nabrała przekonania, że w tych czasach najlepszym środkiem antykoncepcji jest kapturek dopochwowy, którego popularyzatorką stała się w swoim kraju. Przemycała go również do USA.

Od 1916 roku wielokrotnie przemawiała do kobiet na temat antykoncepcji, jej wystąpienia odbywały się w kościołach, klubach, domach, teatrach. Wtedy też wydała broszurę „Co każda dziewczyna powinna wiedzieć”, w której pisała na temat miesiączki i seksualności w czasie dojrzewania. A rok później ukazała się „Co każda matka powinna wiedzieć”. W tym samym roku wraz z siostrą otworzyła pierwszą w USA klinikę planowania rodziny. Po 9 dniach jej funkcjonowania policja przeprowadziła na nią nalot i zamknęła, a Margaret Sanger spędziła miesiąc w więzieniu. A jednak jej działania przyniosły pożądany skutek – od 1918 r. w USA lekarze mogli przepisywać kobietom środki antykoncepcyjne.

W latach 20. wraz z japońską feministką, Kato Shidzue, promowała świadome macierzyństwo w Japonii. A w ciągu 5 lat (1921-26) otrzymała ponad milion listów od matek chcących dowiedzieć się czegoś na temat kontroli urodzin.

Po jakimś czasie, męski (patriarchalny) świat nabrał szacunku do tego, co mówiła, a także do niej. W 1921 roku powołała do działania Amerykańską Ligę Kontroli Urodzeń (American Birth Control League). Przy pomocy wpływowych i zamożnych ludzi w końcu była w stanie legalnie otworzyć klinikę kontroli urodzin. Personel stanowiły w stu procentach kobiety. W 1924 roku klinka otrzymała duży grant na działalność od Rockefellera, który jednak zastrzegł sobie anonimowość, bo nie chciał być kojarzony z Sanger.

Pigułka antykoncepcyjna

W latach 1952–1959 Sanger była przewodniczącą Planned Parenthood Federation – największej wówczas prywatnej organizacji zajmującej się problemami planowania rodziny. W tym czasie nawiązała kontakt z biologiem Gregorym Pinkusem, którego zainspirowała do stworzenia nowoczesnej antykoncepcji – pigułki. Margaret Sanger sama załatwiła mu pieniądze na sfinansowanie badań. Sponsorką stała się sufrażystka i milionerka Katharine McCormick.

W 1957 roku otrzymała tytuł Humanistki Roku przyznawany przez Amerykańskie Stowarzyszenie Humanistów.

We wczesnych latach 60.XX w promowała nowo powstałą pigułkę antykoncepcyjną w Europie, Afryce i Azji i pomagała założyć tam kliniki planowania rodziny. Zmarła w 1966 roku, krótko po tym, jak USA pozwoliło małżeństwom na stosowanie antykoncepcji.